Prawo antymonopolowe

Strony postępowania

Michelin

Branża (produkt)

opony

Określenie relewantnego rynku produktów 

Komisja uznała, że istnieją dwa relewantne rynki: rynek nowych opon do ciężarówek, autobusów i innych tego typu pojazdów oraz rynek opon ponownie bieżnikowanych do ciężarówek, autobusów i innych tego typu pojazdów.

Określenie relewantnego rynku geograficznego 

Komisja uznała, że takim rynkiem jest Francja, ze względu na znaczne różnice pomiędzy rynkami poszczególnych krajów a także ograniczoną możliwość nabywania przez dealerów opon poza Francją.

Pozycja dominująca 

Michelin miał udział w rynku rzędu 60%. Komisja podkreśliła, że oprócz powyższego wskaźnika istotnymi okolicznościami do uznania pozycji dominującej była bardzo duża liczba przedstawicieli, techniczne zaawansowanie, szeroka gama produktów, przekonanie o dobrej jakości produktów wśród klientów (przywiązanie do marki).

Nadużycie pozycji dominującej:

Michelin stosował bardzo skomplikowany system rabatów – początkowo składał się on z następujących składników:

a) rabat ilościowy – miał formę rabatu rocznego stanowiącego odpowiedni procent z wielkości całego obrotu rocznego z Michelin (był wypłacany dopiero po upływie roku, którego dotyczył), aby być uprawnionym do tego rabatu dealer musiał osiągnąć odpowiedni próg obrotu przewidziany w tabelach stworzonych przez Michelin. Konsekwencją takiego systemu była niepewność dealera przez cały rok co do realnej ceny opon – dealerzy sprzedawali opony po cenach niższych niż kupowali u Michelin licząc na rabaty i bonusy kalkulowane po roku takiej sprzedaży. Taki system prowadził do związania z Michelin, nakładał presję na dealerów, żeby nabywali taką ilość opon, aby uzyskać rabat roczny,

b) bonus usługowy – miał podobne składniki jak rabat ilościowy, wysokość bonusu zależała od ilości zdobytych punktów związanych z jakością oferowanych usług. System punktowy, warunki przyznania bonusu były jednostronnie formułowane przez Michelin. Punkty były przyznawane tylko wtedy, jeżeli dealer osiągał co najmniej minimalny procent zakupu produktów Michelin ustalony przez Michelin. Punkty były przyznawane m.in. za: dostarczanie „informacji rynkowej” (naruszenie zasad konkurencji), oddawanie wyłącznie do Michelin części do ponownego bieżnikowania. Bonus miał efekt związania dealerów z Michelin,

c) bonus za rozwój – aby go uzyskać dealer musiał zobowiązać się do zakupu produktów Michelin za co najmniej minimalną kwotę (tzw. bazę) ustaloną w stosunku do kwot zakupów z lat poprzednich. Takie założenia bonusu prowadziły do konieczności zwiększania rokrocznie zakupu produktów Michelin,

d) porozumienia handlowe – zawierały modyfikację rabatu ilościowego i bonusa za rozwój przewidując jeszcze inne rabaty, były przeznaczone dla największych klientów i również zawierały klauzule, opisane powyżej przy poszczególnych rabatach, stanowiące nadużycie pozycji dominującej Michelin.

System rabatów wprowadzony po 1997 r. (nie był już przejawem rażącego nadużywania pozycji dominującej przez Michelin, ale też zawierał klauzule świadczące o nadużywaniu pozycji dominującej):

a) rabat fakturowy (zastąpił rabat ilościowy) – był przyznawany „automatycznie” i zależał od obrotu w latach poprzednich. Jeżeli dealer w bieżącym roku osiągał obrót dający mu wyższy procent  rabatu to dostawał „korektę na koniec roku” – ekwiwalent za różnicę w procentach rabatu. W oparciu o wysokość rabatu fakturowego i obrót w bieżącym roku był wypłacany rabat na koniec roku. Wskazany system prowadził do związania klientów z Michelin,

b) bonus za osiągnięcie zamierzonego celu – umożliwiał osiągnięcie bonusu w wysokości 1-2% z rocznego, zafakturowengo obrotu netto w przypadku osiągnięcia celu. Cel (kwota zakupów produktów Michelin) był ustalany przez Michelin w odniesieniu do kwot zakupów z lat poprzednich oraz trendu wzrostowego na rynku. W praktyce dealerzy musieli dokonywać zakupów co najmniej na poziomie z lat poprzednich, a wręcz na wyższych poziomach.

Niezależnie od powyższego, istniały następujące porozumienia wpływające na cenę zakupu opon:

a) porozumienie dotyczące optymalnego używania opon Michelin dla ciężarówek – miało charakter bonusu, zależało od podpisania porozumienia przez dealera oraz wymogu aby dealer uprzednio dostawał bonus za rozwój (a później bonus za osiągnięcie zamierzonego celu). Dealer zobowiązywał się do wyłącznego odsyłania opon do ponownego bieżnikowania do Michelin – otrzymywał bonus za każdą odesłaną część. Takie działanie prowadziło do umacniania pozycji Michelin na obu relewantnych rynkach,

b) porozumienie dotyczące biznesowej kooperacji i świadczenia usług (Klub Przyjaciół Michelin) – było skierowane do największych dealerów, miało na celu utrzymanie „właściwej” proporcji sprzedawanych produktów Michelin do ogółu sprzedawanych przez dealerów produktów. Dealerzy otrzymywali różne przywileje za bycie „wiernym” Michelin. W porozumieniu znajdywały się m.in. następujące klauzule: zobowiązanie dealerów do „utrzymywania na składzie odpowiedniej ilości produktów Michelin aby móc natychmiast sprostać oczekiwaniom klientów” (w praktyce oznaczało to, że dealerzy nie kupowali produktów innych firm ponieważ na składzie mieli cały czas produkty Michelin), zgoda dealerów na szczegółowe monitorowanie ich poczynań rynkowych – dostarczanie statystyk sprzedaży wszystkich produktów (w tym i produktów konkurencji) umożliwiające Michelin wpływ na działalność dealerów.

Komisja uznała, że wskazane powyżej rabaty (stanowiące odmiany rabatów za wierność) stanowiły nadużycie pozycji dominującej.

Komisja nałożyła grzywnę w wysokości 19,76 mln EUR i nakazała zaprzestania stosowania wskazanych rabatów.

opracowanie: radca prawny Anna Radkowiak-Macuda