Prawo antymonopolowe

Strony postępowania

Elopak Italia SRL, Tetra Pak

Branża (produkt)

opakowania kartonowe

Określenie relewantnego rynku produktów

Komisja uznała, że relewantnym rynkiem jest rynek sprzedaży aseptycznych i nieaseptycznych kartonów i maszyn do ich produkcji. Komisja uznała, że jest to rynek osobny od rynków innych typów opakowań, takich jak butelek szklanych i plastikowych czy puszek, a to ze względu na niski stopień ich substytucyjności.

Określenie relewantnego rynku geograficznego

Komisja uznała, że rynkiem geograficznym jest teren Wspólnoty (pomimo tego, że wniosek Elopak dotyczył tylko terenu Włoch).

Pozycja dominująca

Komisja stwierdziła, że pozycja Tetra Pak na rynku aseptycznym we Wspólnocie jest bliska monopolowi (ok. 95% udziału rynku), zaś na rynku nieaseptycznym jest bardzo mocna (w różnych okresach od ok. 45% do ok. 55% udziału w rynku). Komisja uznała jednakże, że pozycję na obu tych rynkach należy oceniać wspólnie (kluczowe produkty na obu rynkach są takie same, odbiorcy na jednym rynku funkcjonują także na drugim), co w sumie daje oczywistą pozycję dominującą.

Nadużycie pozycji dominującej

1. nadużycia w postaci klauzul w umowach zawieranych przez Tetra Pak z klientami:

1. przy umowach sprzedaży maszyn:
   • zakaz dodawania jakichkolwiek akcesoriów do maszyn,
   • zakaz modyfikowania maszyn,
   • zakaz przenoszenia maszyn,
   • wyłączność Tetra Pak przy dokonywaniu serwisu i napraw sprzętu,
   • wyłączność Tetra Pak na dostawy części zamiennych dla maszyn,
   • prawo Tetra Pak do dostarczania pomocy, treningu i uaktualnień technicznych za darmo, ale bez potrzeby zgody właściciela maszyn,
   • uzależnienie miesięcznej opłaty za utrzymanie sprzętu od ilości zużytych kartonów,
   • obowiązek właściciela sprzętu do doradzania Tetra Pak w sprawie technicznych udoskonaleń, jak również obowiązek przekazania własności praw intelektualnych do udoskonaleń i modyfikacji urządzeń,
   • obowiązek używania wyłącznie kartonów Tetra Pak,
   • obowiązek uzyskiwania zasobów tylko i wyłącznie od Tetra Pak,
   • obowiązek przyjmowania niezapowiedzianych inspekcji i wysyłania comiesięcznych raportów dot. przestrzegania powyższych klauzul,
   • obowiązek uprzedniej zgody Tetra Pak na sprzedaż sprzętu, prawo pierwokupu dla Tetra Pak,
   • obowiązek zapewnienia, że osoba kupująca sprzęt ma takie same obowiązki, jak pierwotny właściciel,
   • gwarancja obowiązująca tylko i wyłącznie pod warunkiem spełnienia wszystkich innych powyższych warunków;
2. przy umowach leasingu
   • w praktyce wszystkie powyższe klauzule, dostosowane swoim charakterem do umowy leasingu,
   • wymóg używania palet transportowych, kontenerów pochodzących od Tetra Pak, z preferencyjnym uwzględnieniem Tetra Pak jako ich dostawcy,
   • wymóg zgody na niezapowiedziane inspekcje kont, faktur, korespondencji i innych dokumentów firmy wykonywane przez audytora Tetra Pak,
   • zakaz przeniesienia leasingu, subleasingu lub przeniesienia prawa do użytkowania,
   • narzucanie podstawowej ceny za leasing w wysokości niemalże odpowiadającej opłacie za kupno, zmniejszającej się jednak z ilością użytych kartonów,
   • minimalny termin leasingu (w zależności od kraju): trzy do dziewięciu lat,
   • jednostronna kara umowna, której wysokość zależy od Tetra Pak;
3. przy umowach dostawy kartonów
   • obowiązek zamawiania kartonów tylko od Tetra Pak,
   • określenie długiego minimalnego czasu trwania umowy (w zależności od kraju, np. we Włoszech – 9 lat),
   • jednostronne ustalanie cen, bez żadnych klauzul określających zasady zmiany cen;

2. zaniżanie cen kartonów Rex na rynku włoskim w celu wyeliminowania konkurencji na rynku antyseptycznym;

3. dyskryminujące, nie dające się ekonomicznie wytłumaczyć różnice cen pomiędzy różnymi krajami;

4. praktyki wymierzone w poszczególnych konkurentów:

1. wykupywanie sprzętu konkurencji i wymuszanie na przedsiębiorstwach zaprzestania używania go,
2. monopolizacja mediów reklamowych.

Komisja wszystkie powyższe zachowanie uznała za nadużycie pozycji dominującej.

Na Tetra Pak została nałożona grzywna w wysokości 75 000 000 ECU, obowiązek zaprzestania naruszania prawa (m. in. zmiany umów w tych przypadkach, gdzie zastosowanie znalazły klauzule abuzywne, ustalania cen za produkty będących odbiciem ich rzeczywistej rynkowej wartości oraz kosztów ich wytworzenia, zaprzestania stosowania dumpingu przy kartonach Rex). Komisja nałożyła także pięcioletni obowiązek przesyłania Komisji corocznego raportu pozwalającego stwierdzić, czy działania podjęte przez Tetra Pak zgodnie z decyzją w rzeczywistości przyniosły zmiany w postaci ustania naruszeń prawa.

opracowanie: radca prawny Anna Radkowiak-Macuda